Oświetlenie akwarium ile wat, ile lumenów?

Światło w akwarium roślinnym jest niezbędne jak nie najważniejsze. Wiemy to wszyscy. Pytanie tylko, jak dużo i jak mocne powinno to być światło? Czy można oświetlać akwarium lampą LED? I przede wszystkim ile Wat lub ile lumenów do oświetlenia akwarium?

Ilość światła dla roślin akwariowych

Oświetlenie akwariów, które jest stosowane w standardowych pokrywach jest w 90% za małe. Zawodowcy w swoich akwariach roślinnych stosują nawet 1-2W na 1 litr wody. Jeżeli zbiornik jest większy niż 100 litrów, wtedy jest to ok 0,75-1W na 1 litr wody.

Dla standardowego akwarium roślinnego mogą to być duże i ryzykowane dawki światła. Najdrobniejszy błąd w prowadzeniu akwarium i nieszczęście (czytaj: glony) gotowe. Dlatego zaleca się 0,7-1W na 1 litr wody. Dotyczy to źródeł światła jarzeniowego HQI i świetlówek T5, T8.

Oświetlenie LED w akwarium

Podobne zasady stosuje się dla oświetlenia LED, które stało się już standardem w akwarystyce. W początkowej fazie budziło dużo kontrowersji, zapewne ze względu na nowość tej technologii i brak doświadczeń akwarystów jak i ze względu na słabą jakość chińskich LEDów. Obecnie wszystkie znane marki stosują to oświetlenie (ADA, Eheim, …) z bardzo dobrym skutkiem.

W przypadku oświetlenia LED przyjmuje się przelicznik 0,4W na 1 litr wody w akwarium.

Co to jest lumen?

Z definicji dla geeków wg wikipedii, lumen jest to strumień świetlny wysłany w jednostkowy kąt bryłowy (steradian) przez izotropowe punktowe źródło światła o światłości jednej kandeli umieszczone w wierzchołku tego kąta.

Mówiąc po ludzku, lumen to jasność (mierzona w lumenach lm). Jest to jasność, jaką widzi ludzie oko. A człowiek najlepiej widzi fale z przedziału 500-600nm. Im większa amplituda tych długości fali w widmie świetlnym, tym dla oka ludzkiego światło to wydaje się jaśniejsze.

Czyli jeżeli porównamy dwie świetlówki, z których jedna będzie miała większą amplitudę zakresu fal 400-500nm a druga 500-600nm to mimo, że w sumie będą dawały tyle samo światła to dla oka bardziej jasna będzie ta druga. Dlatego świetłowki “roślinne” wydają się “ciemniejsze” niż o świetle dziennym a dla roślin niekoniecznie są ciemniejsze.

Wat a lumeny w akwarium

Z powyższego opisu lumenów wynika, że przy doborze oświetlenia do akwarium nie należy sugerować się ilością lumenów źródła światła. Parametr ten bowiem nie oddaje faktycznej ilości emitowanych fotonów a jedynie subiektywne, “ludzkie” odczucie jasności.

Skuteczność świetlna w akwarium

Nie porównujmy źródeł światła tylko po ilości lumenów. Aby porównać źródła światła należy podzielić strumień świetlny przez moc, czyli określić tzw skuteczność świetlną wyrażoną w lumenach na wat. Zasada jest więc prosta. Im więcej lumenów na wat tym lepsze oświetlenie (lepsze pod względem energetycznym) a mniejsza ilość lumenów na wat to gorsze oświetlenie.

Kilka przykładów:

  • Żarnik HQI Osram 150W [5600K], ok. 80 zł
    150W, 11000 lm co daje nam skuteczność świetlną = 73 lm/W
  • Żarnik HQI NAG Green 150W (ADA Green), ok. 600 zł
    nie znalazłem nigdzie informacji o lumenach
  • T8 Świetlówka SYLVANIA Luxline Plus 18W/865
    18W, 1300 lm   co daje skuteczność = 72 lm/W
  • T5 Świetlówka SYLVANIA Luxline Plus FHO 24W/865
    24W, 1850 lm co daje skuteczność = 77 lm/W, ok. 30 zł

Skutecznosć świetlna standardowych źródeł światła

  • żarówka zwykła, 8-20 [lm/W]
    przekształca więcej energii w ciepło niż światło, a więc jest mniej wydajna od lampy jarzeniowej
  • lampa rtęciowo-żarowa 17-25 [lm/W]
  • żarówka halogenowa 20-30[lm/W]
  • świetlówka 40-90[lm/W]
  • LED 40 – 90 (zazwyczaj) max ponad 200[lm/W]
  • HQI 75-100[lm/W]

Lux w akwarium

W akwarystyce bardziej przydatne od skuteczności świetlnej jest pojęcie lux, który oznacza ilość lumenów na metr kwardatowy  (lux=1lm/m2). Producenci nie stosują niestety tych oznaczeń. Zapewne dlatego, że większość “oszczędnych” żarówek przestałaby nimi być.

W akwarium większość roślin potrzebuje około 1000 luxów, aby zdrowo rosnąć. Oczywiście należy pamiętać o zapewnieniu pozostałych elementów jak nawożenie w tym CO2. Te najbardziej wymagające potrzebuję ok 1500 luxów.

Problem jednak polega na tym, że rozkład natężenia światła na powierzchni nie jest równy. Zależy od wysokości źródła światła nad akwarium, wysokości akwarium (ilości wody pomiędzy taflą a rośliną) i z oddalanem się od środka maleje. Dokładne parametry rozsyłu światła bada i podaje chyba jedynie firma ADA. W zamian ich żarniki są kilkukrotnie droższe niż “standardowe” ale za to sprawdzone.

Inną metodą jest mierzenie ilości światła na 1 m2 powierzchni zbiornika. W tej metodzie zaleca się stosowanie 200-800 W na 1 m2 powierzchni akwarium. Przykładowo typowe akwarium 60×30 ma powierzchnię 0,18 m2 czyli potrzebuje 36-144 W. Trzeba oczywiście uwzględnić głębokość akwarium – im większa tym mniej światła dotrze to dna.

Odbłyśnik – konieczny w oświetleniu akwarium

Aby zmniejszyć straty należy dodatkowo stosować odbłyśniki. Są to wysoko polerowane (wręcz na lustro), aluminiowe osłonki do świetlówek, które całe światło kierują w dół przy zachowaniu jak najmniejszych strat. Dzięki temu można zaoszczędzić nawet do 30% mocy świetlnej!

Widmo światła

Widmo jest to rozkład ilości światła dla pełnego zakresu kolorów, jakie w świetle występują. Rośliny potrzebują światła jasnoczerwonego (o długości fali od 650 do 680 nm) oraz niebieskiego. Widmo światła określamy za pomocą temperatury barwowej wyrażonej w stopniach Kelvina. Do akwarium roślinnego najlepsze będzie źródło światła emitujące 5500 stopni Kelvina. Lampy HQI posiadają tzw. widmo ciągłe. Rośliny nimi oświetlane rosną bardzo dobrze, a światło wygląda naturalnie.

This entry was posted in ADA, Poradniki, Technologia. Bookmark the permalink.

Comments are closed.